Odwiedziny rękopisu „Pana Tadeusza” w zamku w Dzikowie. Historyczna chwila dla Tarnobrzega (fotoreportaż oraz video HD)

Po osiemdziesięciu latach do Zamku Tarnowskich w Dzikowie powrócił jeden z najcenniejszych eksponatów kolekcji rodu, rękopis „Pana Tadeusza”. Na stałe relikt ten przechowywany jest w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu, gdzie można go oglądać zaledwie przez pięć dni w roku. W Tarnobrzegu rękopis ten prezentowany jest przez trzy dni, od soboty do poniedziałku włącznie.

Uroczysta prezentacja manuskryptu „Pana Tadeusza” odbyła się dzisiaj, wzięli w niej udział m.in. przedstawiciele rodu Tarnowskich i władz samorządowych.

– Nieżyjący już mój przyjaciel, pan Tadeusz Szewera, żołnierz Armii Krajowej i znakomity dziennikarz opowiadał mi, jak przed wojną przychodził tutaj z grupą uczniów tarnobrzeskiego gimnazjum, najlepszymi z najlepszych czyli z najlepszymi ocenami i przychodzili tutaj, w podzięce za dobrą naukę żeby zobaczyć „Pana Tadeusza” – opowiadał dziś dyrektor muzeum, Tadeusz Zych – To była podzięka jaką rodzina Tarnowskich składała tym, którzy byli nadzieją Rzeczpospolitej Dzisiaj mamy możliwość zrobić to samo, pokłonić się narodowej epopei, narodowej relikwii – dodał.

Manuskrypt trafił do Dzikowa w roku 1929, kiedy to Jan Zdzisław Tarnowski kupił go za sumę 60 tysięcy złotych od Hieronima Jana Tarnowskiego z Rudnika, swego stryjecznego brata. Wspomniany Hieronim odziedziczył „Pana Tadeusza” po swoim ojcu, Stanisławie Tarnowskim, profesorze i rektorze UJ, który został właścicielem manuskryptu w 1871 roku, odkupiwszy go od spadkobierców Adama Mickiewicza za kwotę 5000 franków. To właśnie za sprawą Profesora, rękopis zyskał ozdobną szkatułkę, w której go odtąd przechowywano. Została wykonana na zamówienie w 1873 roku przez krakowskiego artystę Józefa Brzostowskiego.

We wrześniu 1939 roku, w obliczu rozpoczynającej się wojny, Artur Tarnowski, ostatni dziedzic Dzikowa zdeponował autograf „Pana Tadeusza” w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie. Po wojnie decyzją najwyższych władz rękopis pozostał dalej w zbiorach „Ossolineum”. W 1999 roku, najstarszy syn Artura, Jan Artur Tarnowski, po odzyskaniu praw do „Pana Tadeusza”, po części sprzedał, po części darował go Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich we Wrocławiu.

– Pewnie nie było by tej uroczystości, bo wszystko zaczęło się od pomysłu, żeby w Dzikowie zaprezentować genialne ilustracje do jednego z ostatnich wydań „Pana Tadeusza” Józefa Wilkonia
(…) Kiedy udało mi się dotrzeć do pana Józefa Wilkonia i namówić go, zresztą nie musiałem długo namawiać i zgodził się żeby et ilustracje w Dzikowie były, zadzwoniłem żeby podzielić się tą radością do pana Jana Tarnowskiego, a pan Jan Tarnowski mówi do mnie: „A może byśmy spróbowali na tę okoliczność ściągnąć rękopis?” Ja mówię do pana Jana Tarnowskiego: „To jest raczej nierealne”, a on mówi do mnie: „Wie pan, zdaje się, że w notarialnym zapisie jest taki punkt, którego możemy się przytrzymać”. I rzeczywiście, mamy tu w swoim archiwum kopie tego zapisu notarialnego, i proszę państwa, paragraf bodajże dwunasty, mówi, że gdyby do Dzikowa trafiła Kolekcja Dzikowska, to wtedy Ossolineum jest zobowiązane (…) zaprezentować tutaj „Pana Tadeusza” – opowiadał dyrektor Zych.

– Czekaliśmy wiele lat na to, żeby oryginał zobaczyć, to relikwia (…) Bardzo serdecznie dziękuję tym wszystkim który przyczynili się do tego, żeby chociaż na te trzy dni „pan Tadeusz” był tutaj w tych murach, tu, gdzie chciało by się powiedzieć „Może warto by było, by pozostał na zawsze” – mówił z kolei prezydent Tarnobrzega Dariusz Bożek.

– Domem „Pana Tadeusza są serca Polaków. Dzików nie był pierwszą miejscowością, bo Tarnowscy mieli go już w Krakowie – wyjaśniał Adolf Juzwenko, dyrektor Zakładu Narodowego
im. Ossolińskich we Wrocławiu przytaczając burzliwe dzieje rękopisu. – Pan Jan Tarnowski jest jednym z tych reprezentantów wielkiego rodu, który odzyskuje z rąk państwa wiele obiektów nie dla siebie, dla Dzikowa – dodał.

– Ważne jest to, że Tarnowscy także mieli poczucie, że to powinno służyć narodowi, że to nie jest coś co trzeba pod siebie zgarnąć (…) że to ma być świadectwem troski o kulturę i o wagę dzieł sztuki, w tym wypadku literatury, że to powinno być dostępne, że to powinno być „dla ludzi”. Wydaje mi się że to jest ważne świadectwo (…) to poczucie obywatelskości – mówił w imieniu rodu, Karol Tarnowski.

I choć zamkową komnatę rękopis opuści już we wtorek, to jego kopia, w darze od Zakładu Narodowego im. Ossolinskich pozostanie w zamku. Do muzealnych zbiorów trafiła również kopia hebanowej skrzyni, w której przechowywany był rękopis. Pana Tadeusza. Kopia wykonana została z czarnego dębu, wydobytego z kopalni Siarki w Machowie.

Szczegóły w materiale video. Zapraszamy

foto&video: Agnieszka Nycz