„Świat Ajnów – od Bronisława Piłsudskiego do Shigeru Kayano” – wystawa etnograficzna w tarnobrzeskim Muzeum Historycznym

Do 19 maja br., w Muzeum Historycznym miasta Tarnobrzega (Zamek Tarnowskich w Dzikowie) prezentowana będzie wystawa pt. „Świat Ajnów – od Bronisława Piłsudskiego do Shigeru Kayano”. Wernisaż wystawy odbędzie się w niedzielę 7 kwietnia br., początek godz.17.

Wartość dorobku naukowego Bronisława Piłsudskiego, starszego brata Józefa, zesłanego na Sachalin po wykryciu spisku na życie cara, jest trudna do przecenienia. Był on wybitnym badaczem kultur ludów Dalekiego Wschodu, ale też – po powrocie na krótko do Polski – tatrzańskich górali. To w jego dziele życia, jakim były badania prowadzone wśród Ajnów, upatruje się źródła renesansu ich kultury. Bronisław, który w jakimś sensie utracił własną ojczyznę, po latach pomógł odzyskać ojczyznę Ajnom. Muzealnikom bliskie sercu jest także to, co Bronisław Piłsudski myślał o roli muzeów i tym, w jaki sposób powinny one opisywać rzeczywistość. Nie bez przyczyny bywa on nazywany ojcem muzealnictwa.

Shigeru Kayano, nieżyjący już społecznik i polityk, był w Japonii pierwszym i jak dotąd jedynym zdeklarowanym parlamentarzystą ajnuskim. Dzięki jego zaangażowaniu, parlament japoński uchwalił w 1997 roku ustawę chroniącą i nobilitującą kulturę Ajnów. Słynął z tego, że w trakcie sesji parlamentu mówił po ajnusku, czym wprawiał w konsternację swoich japońskich kolegów. Jest autorem książki o kulturze materialnej Ajnów połowy XX wieku. Był wielkim admiratorem postaci i dorobku naukowego Bronisława Piłsudskiego.

Prezentowana na wystawie kolekcja Muzeum Miejskiego w Żorach powstaje od 2015 roku. Głównymi miejscami zakupu eksponatów były jak dotąd warsztaty rzemieślnicze w Biratori oraz antykwariaty w Sapporo, Tokio i Brukseli. Muzeum Miejskie w Żorach posiada obecnie największy w Polsce zbiór przedmiotów przynależnych kulturze ajnuskiej. Są to narzędzia, stroje i ozdoby, bibeloty, naczynia i przybory kuchenne, eksponaty ilustrujące wierzenia i ajnuskie ceremoniały, broń i przykłady Ainu Design. Pozyskane obiekty dobierano tak, by ich kolekcja stanowiła ilustrację procesu zmian zachodzących w kulturze Ajnów w przeciągu ostatnich 150 lat. To muzealny zapis zaniku jednej z najciekawszych autochtonicznych kultur tej części świata.

Bronisław Piłsudski urodził się w 1866 roku w Zułowie na Litwie. Był działaczem niepodległościowym, zesłańcem i etnografem badającym życie codzienne i kultury ludów Dalekiego Wschodu – Ajnów, Oroków i Niwchów.

W 1887 roku, po zdekonspirowaniu spisku, w którym brał udział i udaremnieniu zamachu na życie cara Aleksandra III, skazany został na śmierć, który to wyrok zamieniono mu na 15 lat katorgi – tak trafił na zsyłkę na rosyjskiej wyspie Sachalin. Tam też zawarł związek małżeński z Ajnuską – jego potomkowie do dzisiaj żyją w Japonii. W 1903 roku wraz z Wacławem Sieroszewskim udał się na sąsiednie japońskie Hokkaido, by kontynuować badania etnograficzne wśród tamtejszych Ajnów – przerwane wskutek niepokojów narastających na granicy pomiędzy Japonią i Rosją. Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej udało mu się wyjechać z Hokkaido do Stanów Zjednoczonych, a stamtąd w 1906 roku wrócić do kraju. Na krótko zamieszkał w Krakowie, a później w Zakopanem, gdzie prowadził badania etnograficzne wśród górali tatrzańskich.

W świecie nauki znany był ze swoich opracowań etnograficznych i językowych, a także – co w owym czasie było czymś zupełnie wyjątkowym – nagrań dźwiękowych prowadzonych na Sachalinie, jedynych w języku Ajnów żyjących na przełomie XIX i XX wieku. W trakcie pobytu na Dalekim Wschodzie wykonał ok. 300 zdjęć, na których utrwalił wizerunki tamtejszych mieszkańców. Jego kolekcje etnograficzne oglądać dziś można, m.in. w petersburskiej Kunstkamerze.

Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii, z której pod koniec 1917 roku wyjechał do Paryża. W roku 1918 utonął w Sekwanie.

info: dr Lucjan Buchalik, dyrektor Muzeum Miejskiego w Żorach, kurator wystawy

Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Postaw mi kawę na buycoffee.to
0
Would love your thoughts, please comment.x
Skip to content