Wernisaż wystawy „Dzieje papieru i papiernictwa” odbędzie się w czwartek 13 września br. w Dzikowskim Zamku. Ekspozycję, w oparciu o zbiory własne i Muzeum Historycznego m.Tarnobrzega, przygotowało Muzeum Papiernictwa w Dusznikach, jedyna tego rodzaju placówka w Polsce.
W trakcie oglądania wystawy zwiedzający będą mogli sami „wyprodukować” papier metodą czerpania, jaką do wyrobu papieru stosowano przez całe wieki. Ekspozycji towarzyszyć będzie specjalna lekcja muzealna dla dzieci i młodzieży szkolnej. Wernisaż wystawy, której komisarzem jest mgr Beata Kotasiak – Wójcik, rozpocznie się o godz. 17.30. Zapraszamy !
Wystawa czynna od 13 września do 31 października 2012 r.
**************
Najstarszy dotąd znaleziony papier z konopi odkryto w Chinach, w grobowcach ówczesnej dynastii Han (180-50 p.n.e.). Według źródeł chińskich, wynalazku papieru dokonał w 105 roku n.e. eunuch T’saj Lun, nadworny dostojnik i nadzorca robót publicznych. Jako surowiec zastosował on włókna drzewa morwowego, miazgę bambusową, konopie, szmaty i stare sieci rybackie. Wszystko to, poprzez ubijanie łączono z dodatkiem wody w kamiennym moździerzu. Tak otrzymaną papkę, rozcieńczano a następnie czerpano sitem, prasowano, suszono na słońcu i w końcu wygładzano kamieniem. Jako tani i stosunkowo trwały materiał piśmienny, z czasem papier znalazł w Chinach inne zastosowanie, m.in. do wyrobu tapet,banknotów i kart do gry Papier był monopolem chińskim do połowy VIII wieku.
Wyniki badań archeologicznych pokazują jednak, że papier był już znany wcześniej, co najmniej w 8 roku p.n.e.. Z tego roku pochodzi skrawek papieru z 20 chińskimi znakami odnaleziony w Nefrytowej Bramie, granicznej strażnicy jedwabnego szlaku. Być może papier jest jeszcze starszy, jego nie zapisane skrawki były znajdowane w stanowiskach pochodzących prawdopodobnie z II wieku p.n.e., jednak to datowanie jest niepewne. Prawdopodobnie zatem Ts’ai Lun wynalazł tylko metodę masowej produkcji papieru.
W 751 roku Arabowie pokonali wojska chińskie nad rzeką Talas w Turkiestanie. Wzięli wówczas do niewoli specjalistów od wyrobu papieru, których uprowadzili do Samarkandy. Wkrótce rozpoczęli tam wyrób papieru. Umiejętność ta dotarła w 793 roku do Bagdadu, około 900 roku do Egiptu, skąd przez Afrykę Płn. około 1100 roku do Maroka, aby w połowie XII wieku zawędrować do kalifatu Kordoby w południowej Hiszpanii. Stamtąd sztuka wyrobu papieru rozpowszechniła się na średniowieczną Europę, poczynając od Francji.
Papier miał wiele zalet w porównaniu ze znanymi wcześniej materiałami piśmiennymi – był trwalszy i tańszy od papirusu stosowanego w Egipcie od III tysiąclecia p.n.e., nieporównanie tańszy od pergaminu, sporządzanego ze specjalnie wyprawionej skóry młodych jagniąt lub koźląt. Zapotrzebowanie na papier szybko rosło, zwłaszcza w związku ze stosowaniem od połowy XV wieku druku.
Około 1670 roku wprowadzono w Holandii maszyny do mielenia i mieszania składników masy papierniczej, tzw. holendry, które znacznie uprościły proces produkcji papieru. W 1799 roku Francuz Nicolas L. Robert wynalazł maszynę wytwarzającą wstęgę papieru, a w 1803 roku przemysłową produkcję papieru na skalę masową podjął Anglik Bryan Donkin.
Aż do końca XVIII wieku papier wytwarzano ze starych szmat. Rozwój piśmiennictwa spowodował znaczne zapotrzebowanie na nowe, tańsze metody wytwarzania papieru. W XIV w., na skutek epidemii czarnej śmierci, znacznie wzrosła w Europie ilość dostępnego surowca do produkcji papieru – tkanin z odzieży zmarłych na dżumę – co znacznie wpłynęło na rozwój tej branży. W 1844 roku produkcję taniego papieru ze ścieru drzewnego zapoczątkował Niemiec, tkacz Friedrich G. Keller. Przypadkowo zaobserwował, że osy budują swoje gniazda z materiału ogromnie przypominającego papier – używają do tego celu sproszkowanej mączki drzewnej zwilżonej wydzieliną z ich gruczołów. Powstaje delikatna papka, która po stwardnieniu staje się podobna do papieru. Keller postanowił naśladować osy i……. udało mu się.
Na ziemiach polskich pierwsza papiernia powstała w Gdańsku w II poł. XV w., a już z początkiem XVII w. w Polsce działało ich ponad 40. Wytwarzano w nich papier z szmat lnianych i włókien roślinnych.
