Do 5. marca br w sandomierskim Zamku Kazimierzowskim prezentowana jest wystawa „Sobibór – pamięć nie zna przedawnienia”. To jedyna w Europie czasowa ekspozycja poświęcona historii niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze.
„SS-Sonderkommando Sobibor, czyli niemiecki ośrodek zagłady w Sobiborze – funkcjonował od marca 1942 r. (pierwsze transporty ludności żydowskiej dotarły tu już w kwietniu) do października 1943 r. Zdecydowaną większość przybyłych kierowano do natychmiastowej eksterminacji. Przywożono tu Żydów z Polski, Niemiec, Austrii, Czechosłowacji, Francji, Holandii i okupowanych terenów ZSRR. Mając na uwadze wszystkie dotychczasowe próby wyliczenia dotyczące liczby sobiborskich ofiar uważam, że w niemieckim ośrodku zagłady w Sobiborze zamordowano, co najmniej, 300 tys. osób. Stan dotychczasowych badań oraz ciągle nierozstrzygnięte kwestie deportacji kolejowych do Sobiboru z takich miejscowości jak: Warszawa, Trawniki, Sampol, Smoleńsk, Mohylew, Bobrujsk, Dubienka, Lwów potwierdzać mogą, że faktycznie w Sobiborze zamordowano, co najmniej 300 tys. osób i wykluczyć nie można tezy, że była to jeszcze większa liczba […]
Dnia 14 października 1943 r. wybuchło w obozie powstanie zbrojne, którym kierowali Aleksander Peczerski i Leon Feldhendler, zakończone masową ucieczką więźniów. Spośród 500-600 uwięzionych tu Żydów, znaczącej części udało się uciec, wielu z nich Niemcy zdołali jednak ująć i rozstrzelać. Ocalało zaledwie kilkudziesięciu ludzi. Sukces zorganizowanego powstania spowodował podjęcie przez Niemców decyzji o natychmiastowej likwidacji obozu. Wszelkie ślady zbrodniczej działalności usiłowano starannie zatrzeć. Komory gazowe, baraki i ogrodzenia rozebrano; gruz i materiały z demontażu wywieziono. Puste miejsca obsadzono lasem sosnowym ”. – fragment publikacji M. Bem, W. Mazurek, Sobibór. Badania archeologiczne prowadzone na terenie po byłym ośrodku zagłady w Sobiborze w latach 2000-2011.
Wystawa „Sobibór – pamięć nie zna przedawnienia” w kontekście historii obozu opisuje unikalne efekty badań archeologicznych – jedynych tego typu realizowanych po wojnie na terenach poobozowych. Szczególnego znaczenia w jej opisach nabiera bezprecedensowość najnowszych odkryć archeologicznych – odnalezienie pozostałości komory gazowej, tunelu, którym więźniowie tzw. Sonderkommando zamierzali uciec z obozu, krematoriów polowych, zabudowa rampy kolejowej czy wyjątkowego znaczenia zabytki ruchome.
Wystawa jest jedynym w Europie opracowaniem o aktualnym stanie badań i wiedzy historycznej na temat obozu i po raz pierwszy prezentuje najnowsze sensacyjne odkrycia archeologiczne dokonane w ubiegłym roku.
Organizatorzy:
Fundacja Polsko – Niemieckie Pojednanie
Narodowe Centrum Kultury
Prowincja Gelderland (Holandia)
Firma SUB TERRA – badania archeologiczne, Wojciech Mazurek
Muzeum Okręgowe w Sandomierzu
Muzeum Pojezierza Łęczyńsko – Włodawskiego we Włodawie
Autorzy wystawy:
Scenariusz i realizacja wystawy – Marek Bem
Konsultacje archeologiczne: Wojciech Mazurek
Realizacje zdjęciowo-graficzne – Anna Daniluk-Kloc, Rafał Ratajczak, Grzegorz Fajge
Kurator wystawy z ramienia Muzeum Okręgowego w Sandomierzu: Piotr Ławrowski
