Rozpoczęte w lipcu 2018 roku prace konserwatorskie w Bazylice Katedralnej w Sandomierzu zostały oficjalnie zakończone. Z tej okazji 18 grudnia w Domu Katolickim odbyła się konferencja naukowa. Podczas spotkania podsumowana została praca ponad 25 specjalistów z obszaru konserwacji zabytków oraz dzieł sztuki.
Ks. biskup Krzysztof Nitkiewicz – powitanie Gości.
Prace konserwatorskie obejmowały zabezpieczenie dekoracji malarskich oraz elementów kamiennych na sklepieniu nawy głównej i naw bocznych bazyliki. Konserwacji poddane zostały dekoracje malarskie autorstwa krakowskiego artysty Jana Bukowskiego (1935-40 r.) zdobiące sklepienie i ściany naw bocznych. Poza elementami malarstwa równolegle prowadzono prace przy kamiennych żebrach, łukach i filarach. W marcu 2019 roku podjęta została decyzja o poszerzeniu prac o renowację 12 witraży, zaprojektowanych przez Jana Bukowskiego a zrealizowanych w 1938 roku w Krakowskim Zakładzie Witrażów S. G. Żeleński. Dokonano również konserwacji techniczno-estetycznej wewnętrznego otoczenia od strony zachodniej. Pomimo poszerzenia pierwotnego zakresu prac projekt ukończony został w terminie. W najbliższych dniach do 23 grudnia w obiekcie prowadzone będą prace porządkowe.
W realizację projektu zaangażowanych było ponad 25 specjalistów związanych z konserwacją dzieł sztuki: historycy, artyści plastycy, graficy, konserwatorzy dzieł sztuki, technicy malarstwa, pozłotnicy, tynkarze, kamieniarze. Wykorzystane zostały najwyższej jakości materiały i środki konserwatorskie, jak również nowatorskie zaplecze organizacyjne i narzędziowe.
Zorganizowana w dniu 18 grudnia konferencja naukowa była okazją do podsumowania zrealizowanych prac konserwatorskich, jak również wysłuchania prelekcji zaproszonych gości. Spotkanie rozpoczął biskup sandomierski Krzysztof Nitkiewicz. Podziękował konserwatorom za ich wkład w pielęgnowanie i odbudowę naszego dziedzictwa kulturowego. Mówił o analogicznej roli Kościoła we wzmacnianiu wiary w narodzie. Kolejno odczytany został list Pani prof. Magdaleny Gawin (podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego), w którym szczególne podziękowania zostały skierowane do: ks. biskupa Krzysztofa Nitkiewicza, ks. prałata Zygmunta Gila (proboszcza parafii katedralnej), ks. Andrzeja Rusaka (diecezjalnego konserwatora zabytków), Pana Rolanda Roga (wykonawcy generalnego prac konserwatorskich). Dodatkowe podziękowania zostały dedykowane dla: ks. biskupa prof. Michała Janochy – za niestrudzone propagowanie dziedzictwa kulturalnego Kościoła oraz prof. Pawła Pencakowskiego – za wsparcie projektu prac konserwatorskich w sandomierskiej bazylice.
Część merytoryczna konferencji rozpoczęła się od prelekcji ks. biskupa Michała Janochy pt. „O kościołach, konserwacji i teologii”. Autor przedstawił w perspektywie historycznej rolę Kościoła w opiece nad zabytkami sakralnymi. Na przestrzeni wieków ewoluował stosunek Kościoła do przedstawień postaci świętych – aktualnie otacza on opieką liczne zabytki sztuki sakralnej. Pojawił się też wątek tolerancji religijnej, która sprzyjała wymianie kulturalnej i artystycznej. Chrzczony wg obrządku prawosławnego i kolejno łacińskiego – Władysław Jagiełło był fundatorem unikatowych fresków bizantyńsko-ruskich, które zdobią prezbiterium sandomierskiej katedry.
Prelekcja ks. biskupa prof. Michała Janochy.
Szeroki zakres informacji technicznych dotyczących problematyki konserwatorskiej zakończonych prac przedstawił Pan Roland Róg. Szczegółowo omówiona została konserwacja warstw malarskich sklepienia – polichromii Jana Bukowskiego z lat 1935-1940. Zaprezentowana została także bogata dokumentacja fotograficzna przedstawiająca proces konserwacji kamienia – elementów konstrukcyjnych sklepienia, filarów międzynawowych oraz rzeźbionych dekoracji z motywami roślinnymi i zwierzęcymi.
Roland Róg – o pracach konserwatorskich w Bazylice Katedralnej.
Uczestnicy konferencji obejrzeli również dokumentację fotograficzną warstw malarskich gotyckich i barokowych, które odkryte zostały m.in. w otoczeniu wejścia do katedry, na cokołach filarów międzynawowych oraz na płaszczyznach sklepień i na ścianach bocznych.
Warstwy malarskie z poprzednich okresów historycznych odkryte w katedrze.
Na koniec goście mieli okazję posłuchać prelekcji prof. Pawła Pencakowskiego (ASP im. Jana Matejki w Krakowie), który opowiedział o awangardzie i tradycji w dekoracjach malarskich obiektów architektury sakralnej. Na tle klasycznej tradycji zdobienia wnętrz kościołów przedstawiona została sylwetka artysty młodopolskiego Jana Bukowskiego. Autor opracował projekt wielkiego malowidła, które do dziś zdobi sklepienie i ściany naw bocznych bazyliki. Pan prof. Pencakowski dokonał obszernego przeglądu kierunków w malarstwie XX wieku w kontekście stylistyki preferowanej w obiektach sakralnych. Sylwetka i styl Bukowskiego porównane zostały m.in. z twórczością takich artystów jak: Jan Matejko, Włodzimierz Tetmajer, Józef Mehoffer czy Jan Henryk Rosen.
Prof. Paweł Pencakowski – O dekoracjach malarskich w obiektach sakralnych.
Uczestnicy spotkania obejrzeli film o pracach konserwatorskich w bazylice, stworzony w ramach projektu. W celach promocyjno-edukacyjnych powstały także m.in.: ulotki informujące o renowacji, film i spoty wyemitowane w telewizji regionalnej, wirtualny spacer po katedrze, makieta obiektu dla osób z dysfunkcją wzroku. Konferencja zakończyła się dyskusją oraz zwiedzaniem katedry. Za priorytetowe prace konserwatorskie na najbliższy czas uznano: konserwację zabytkowej posadzki, renowację obrazów Karola de Prevot oraz prace konserwatorskie przy barokowym prospekcie organowym autorstwa Jerzego Nitrowskiego.
Zwiedzanie Bazyliki Katedralnej w Sandomierzu.
Zakończone prace konserwatorskie w sandomierskiej katedrze są realizacją projektu, z którym wystąpiła parafia katedralna: „Konserwacja wnętrz perły wczesnogotyckiej architektury sakralnej – Bazyliki katedralnej w Sandomierzu – etap II” dofinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wkład własny parafii katedralnej w całość projektu pochodzi z prywatnych ofiar księży Diecezji Sandomierskiej.
