Koronawirus. RPO: rozporządzenia Ministra Zdrowia bez podstawy w specustawie o COVID-19. To łamanie Konstytucji

  • Zakaz przemieszczania się po kraju, rozporządzanie o kwarantannie i ograniczenie praktyk religijnych są wydane niezgodnie z uchwaloną 3 tygodnie temu specustawą „koronawirusową”.
  • A to oznacza, że są niezgodne z Konstytucją, która pozwala na ograniczenie wolności obywateli, ale tylko wtedy, kiedy wynika to z ustawy.
  • Po to mamy ustawy o stanach nadzwyczajnych, by w sytuacji kryzysu posługiwać się nimi. One dają władzom jasne podstawy do działań.

W wystąpieniu do premiera Mateusza Morawieckiego Rzecznik Praw Obywatelskich pisze: – Nie kwestionuję wprowadzanych zakazów z punktu widzenia zwalczania epidemii COVID-19. Moim obowiązkiem jest jednak wskazanie, że powinno się to odbywać się w ramach porządku prawnego, do przestrzegania którego zobowiązani są nie tylko obywatele, lecz przedstawiciele władzy.

RPO przypomina, że państwo ma gotowe narzędzia do działania w stanach nadzwyczajnych. Konstytucja mówi, że w sytuacjach szczególnych zagrożeń można wprowadzić stan nadzwyczajny: wojenny, wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Dla każdego z tych stanów nadzwyczajnych jest już specjalna ustawa, na jej podstawie można wydać rozporządzenie, które podlega podaniu do publicznej wiadomości (art. 228 Konstytucji). W ten sposób Konstytucja zapewnia, że nawet w sytuacji nadzwyczajnej zachowany jasny porządek i prawa obywateli: jeśli trzeba je ograniczać, to tylko na podstawie ustaw.

Dziś zdaniem RPO są przesłanki do skorzystania z narzędzi dotyczących stanów nadzwyczajnych. Władze postanowiły jednak rozwiązać problem przy pomocy zwykłych narzędzi prawnych – przyjmując szybko całkiem nową ustawę. 2 marca Sejm przyjął specustawę „koronawirusową” (o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, Dz. U. poz. 374). Ta ustawa – zauważa jednak RPO w wystąpieniu do premiera – nie jest jednak teraz respektowana. Minister zdrowia wydaje rozporządzenia, do których nie ma prawa, bo posłowie mu go nie dali. Ogranicza więc prawa i wolności obywateli bez umocowania w ustawie i tym samym niestety łamie Konstytucję.

  • Minister Zdrowia nie może zakazać w rozporządzeniu poruszania się po kraju. Specustawa dala mu tylko prawo do czasowego ograniczania sposobu przemieszczania się. Sposobu – a nie przemieszczania się w ogóle.
  • Ten sam problem dotyczy kwarantanny, w tym kwarantanny dla powracających z zagranicy. Umieszczenie człowieka w izolacji na 14 dni jest ograniczeniem jego wolności, a tu Konstytucja mówi jasno: wolność można ograniczyć, ale na podstawie ustawy. A specustawa dala prawo do zarządzania kwarantanny – ALE całej Radzie Ministrów, a nie jednemu ministrowi.
  • Minister nie miał podstaw do ograniczenia praktyk religijnych i wskazywania, ilu członków może w danym momencie liczyć kongregacja religijna. Wolność praktyk religijnych można ograniczyć, ale znów – na podstawie ustawy. Specustawa mówi tylko o zakazywaniu organizowania zgromadzeń ludności, a to nie daje podstaw do wprowadzania ograniczeń w realizacji konstytucyjnej wolności uzewnętrzniania religii. Żaden organ władzy wykonawczej, w tym Minister Zdrowia, nie ma prawa regulowania granic wolności uzewnętrzniania religii.

W taki sposób, bez ustawowej podstawy, władze ograniczyły trzy ważne wolności obywateli – wolność (art. 30 Konstytucji), wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej (art. 52 Konstytucja) oraz wolność sumienia i wyznania (art. 53 Konstytucji). Konstytucja zaś mówi tu jasno: to zbyt ważne prawa, by decydowało o nich minister. 

Niekonstytucyjny zakaz przemieszczania się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ma też bezpośredni wpływ na możliwość przeprowadzenia wyborów. Bowiem Minister Zdrowia decyduje faktycznie o tym, czy uzupełniające wybory lokalne mogą się odbyć, skoro osoba, która ma prawo wyborcze i chce głosować, została poddana kwarantannie albo nie może się przemieścić do miejsca głosowania.

Tak przyjęte przepisy nie pozwolą karać tych, którzy je łamią (chociaż taką odpowiedzialność za narażanie innych na odpowiedzialność niewątpliwie powinny ponieść). Bo odpowiedzialność można ponosić tylko na podstawie prawidłowo wydanych przepisów. Jeśli nie, kara nie ostoi się przed sądem. Sędziowie podlegają bowiem tylko Konstytucji i ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), nie podlegają zaś aktom wykonawczym wydanym z naruszeniem ustawy lub Konstytucji.

Po drugie, nie można wykluczyć, że osoby, które poniosą szkodę w wyniku zastosowania tak wydanych rozporządzeń, zechcą skorzystać z konstytucyjnego prawa do odszkodowania za szkody wyrządzone przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji).

W końcu o przyjęciu regulacji nadzwyczajnych należy powiadomić Radę Europy. Szereg państw już to zrobiło: w dniach 16–23 marca notyfikacje przesłały w związku z COVID-19: Armenia, Estonia, Gruzja, Łotwa, Mołdowa i Rumunia. Brak odpowiedniego odwołania się do mechanizmu derogacji (uchylenia) na gruncie Konwencji Europejskiej, może prowadzić w przyszłości do stwierdzania przez Europejski Trybunał Praw Człowieka naruszenia przez Polskę praw i wolności gwarantowanych w Konwencji, jeśli wdrożyła ona środki przekraczające przepisy o możliwych ograniczeniach praw człowieka.

Zarówno ograniczania praw i wolności jednostki, jak i częściowe, jednocześnie czasowe zawieszenie niektórych z nich, z czym faktycznie mamy do czynienia aktualnie w Polsce, muszą spełniać kryterium proporcjonalności i ściśle odpowiadać wymogom sytuacji – podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich.

foto: archiwum

źródło: RPO

Subskrybuj
Powiadom o
21 komentarzy
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments
prawnik
4 lat temu

Wystarczy zamiast mandatu wybrać opcję sprawy w sądzie, którą bez problemu się wygra. Nie dajmy się zwariować, unikajmy skupisk ale oddychajmy świeżym powietrzem

Janusz
4 lat temu
Reply to  prawnik

Można biegać,skakać,latać,pływać i jeździć ale samemu.

Mar
4 lat temu

Rozdwojenie jaźni rządu. Wybory mogą się odbyć, bo pójście na nie nie różni się od wyjścia do sklepu, ale np. osoba nieodbywająca kwarantanny nie może odwiedzić drugiej takiej osoby, bo to już stanowi zagrożenie. Do tego dochodzi nakładanie zakazów jak w stanie wyjątkowym bez wprowadzenia takiego stanu, na dodatek bez upoważnienia ustawowego. A stanu wyjątkowego nie chcą wprowadzić, bo wybory „muszą” odbyć się w ustalonym terminie. Ale w odpowiedzi i tak nie otrzymamy argumentów, tylko butę, pogardę, obelgi i porównania do „komuchów”.

pewny
4 lat temu
Reply to  Mar

.Rozsądku ani stan wyjątkowy ani żaden rząd ci nie da .

Mar
4 lat temu
Reply to  pewny

Pogardę już mamy, argumentów brak.

pewny
4 lat temu
Reply to  Mar

współczucię też żle odbierasz

Mar
4 lat temu
Reply to  pewny

Dalszy ciąg pogardy.

pewny
4 lat temu
Reply to  Mar

no trudno- taki masz patent na odbiór. Edukacja tylko zmieni ten stan

Mar
4 lat temu
Reply to  pewny

Twój stan może zmienić tylko nawrócenie do Jezusa Chrystusa.

pewny
4 lat temu
Reply to  Mar

radż sobie jak chcesz

obywatel
4 lat temu

Ale autorytet – lewicowy i postkomunistyczny aparatczyk – śmiechu warte.
Bodnar – w dupie mam twoje poglądy – mam nadzieję pasożycie , że odstąpić ze swojego wynagrodzenia 90 % (na rzecz szpitali) – jak takie ście…. może wykorzystywać taką sytuację.

Mamm
4 lat temu

RPO chciał zaistnieć to się wypowiedział. Ma do tego prawo. Zostań w domu.

Mar
4 lat temu
Reply to  Mamm

„Nie wychodź z domu – idź na wybory. Hasło PIS-u 2020r.” (autor: Waldek).

Mar
4 lat temu
Reply to  Mamm

Zostań w domu, ale idź na wybory 😀

konfederak
4 lat temu
Reply to  Mar

dlaczego nie tak ?: zostań w domu –zagłosuj korespondencyjnie!

Mar
4 lat temu
Reply to  konfederak

A od kiedy to każdy będzie mógł, niezależnie od wieku itd? Bo nie słyszałem żeby Jarosław coś takiego ogłosił, na razie było tylko o osobach w kwarantannie i powyżej 60 roku życia.

finał
4 lat temu
Reply to  Mar

nie tylko muzyka zatrzymała twój umysł

Mar
4 lat temu
Reply to  finał

A przepraszam, faktycznie jest coś o tym.
https://bezprawnik.pl/powszechne-glosowanie-korespondencyjne/
No to działajcie pisowcy, zobaczymy ile wam z tego wyjdzie 😉

Niezależnie od tego każdy rozsądny człowiek będzie przeciwny przeprowadzeniu na siłę wyborów 10 V.

Mar
4 lat temu

Etiopska komisja wyborcza poinformowała, że zaplanowane na sierpień wybory będą przełożone z powodu epidemii koronawirusa. Nowy termin wyborów zostanie ogłoszony po ustąpieniu pandemii.

word
4 lat temu
Reply to  Mar

Czy tak ciężko zrozumieć, że będzie powszechne głosowanie korespondencyjne?

Mar
4 lat temu
Reply to  word

Czyli możliwość głosowania korespondencyjnego dla każdego jest już zaklepana w prawie? To poproszę o link do stosownej ustawy / rozporządzenia.

Postaw mi kawę na buycoffee.to
21
0
Would love your thoughts, please comment.x
Skip to content