Tarnobrzeg: Debatowali o szczepieniach ochronnych (video HD)

Rola Jednostek Samorządów Terytorialnych w poprawie dostępności do szczepień ochronnych – to temat spotkania, które odbyło się w piątek, 10 kwietnia w Tarnobrzegu. Inicjatorami spotkania były organizacje działające na rzecz zdrowia dzieci: Stowarzyszenie „Parasol dla Życia”, Fundacja „Aby Żyć” oraz „Koalicja dla Wcześniaka”.

W trakcie spotkania zastanawiano się nad możliwościami poprawy dostępności do szczepień ochronnych szczególnie dla najmłodszych – i ze względu na jeszcze nie całkiem rozwinięty układ odpornościowy – najbardziej zagrożonych ze strony bakterii dzieci. Jak alarmują eksperci medyczni – pneumokokowe zapalenie płuc jest obecnie jedną z wiodących przyczyn zgonów oraz jednym z najważniejszych powodów hospitalizacji maluchów.

Mając świadomość wagi problemu wiele samorządów z całej Polski realizuje programy profilaktyki szczepionkowej z własnego budżetu. W samym województwie Lubelskim i Świętokrzyskim jest ich aż kilkanaście. W województwie Podkarpackim tylko jeden – w gminie Kolbuszowa. Prezydent Miasta Tarnobrzega w swojej kampanii wyborczej zapowiadał, iż chciałby wprowadzenia szczepień ochronnych przeciwko pneumokokom oraz meningokokom dla najmłodszych mieszkańców miasta.

Samorządy lokalne chcąc zadbać o zdrowie lokalnej społeczności mogą przeznaczać część swoich środków na różnego rodzaju programy zdrowotne. Idąc za rekomendacjami polskich i światowych ekspertów władze wielu miast, gmin i powiatów w całej Polsce finansują z własnych budżetów programy profilaktyczne chroniące dzieci przed zakażeniami ośrodkowego układu nerwowego wywołanymi m.in. przez meningokoki i pneumokoki. W samym województwie Lubelskim i Świętokrzyskim programy realizuje kilkanaście urzędów. Efekty wdrażanych działań są imponujące. W Kielcach, gdzie już dziewiąty rok realizowany jest program szczepień przeciwko pneumokokom, liczba hospitalizacji z powodu pneumokokowych zapaleń płuc zmniejszyła się o około 70 % w grupie małych dzieci. zaobserwowano również 85% spadek występowania zapalenia ucha środkowego w grupie dzieci do 2 r. ż.

Naukowcy i lekarze alarmują: ochrona dzieci przed pneumokokami to bezwzględny priorytet – ze względu na ich częste nosicielstwo, dużą liczbę zachorowań wśród maluchów i ciągły, niepokojący wzrost oporności pneumokoków na antybiotyki . Szczepienia przeciw pneumokokom zmieniają środowisko chorobotwórczych pneumokoków przez bardzo silny spadek ilości tych bakterii opornych na antybiotyki co znacznie ułatwia dalsze leczenie. Po co ryzykować zdrowie, a nawet życie dziecka – narażając je na choroby wywołane przez te bakterie – skoro można zabezpieczyć je poprzez szczepienia, które są w tej chwili najbardziej skuteczną ochroną, a ponadto umożliwiają całkowite wyeliminowanie najbardziej zjadliwych bakterii, zmniejszają zachorowalność oraz redukują liczbę powikłań i zgonów. To oczywiste, że wartość szczepień jest niepodważalna. Ich brak ma wymiar zdrowotny, ale także ekonomiczny – skutki odczuwa całe społeczeństwo, ponosząc koszty hospitalizacji i rehabilitacji dzieci po przebytych infekcjach pneumokokowych.

Leczenie Inwazyjnej Choroby Pneumokokowej to zawsze duże wyzwanie dla lekarzy.

– Pneumokoki są bardzo niebezpieczne, ponieważ coraz bardziej uodparniają się na działanie antybiotyków, co znacznie utrudnia leczenie chorób przez nie wywołanych. Dzieci z podejrzeniem choroby pneumokokowej są zwykle w bardzo ciężkim stanie ogólnym: z bardzo wysoką gorączką, której rodzice nie byli w stanie obniżyć, nadmiernie pobudzone, albo apatyczne, niereagujące na bodźce, przelewające się przez ręce – mówi dr n. med. Marian Patrzałek, Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Wakcynologicznego. Gdy do szpitala trafia dziecko z takimi objawami, zawsze zakłada się najgorsze czyli, że to może być Inwazyjna Choroba Pneumokokowa wywołana przez agresywny szczep pneumokoka – i po pobraniu niezbędnych badań podaje się natychmiast – w celu ratowania życia dziecka – najsilniejszy antybiotyk, a zwykle nawet dwa, o których wiadomo, że pneumokok jeszcze jest na nie wrażliwy. Leczenie takie jest drogie, a co gorsze nie zawsze skuteczne.

Konieczne jest nieustanne monitorowanie wszystkich funkcji życiowych, gdyż istnieje duże zagrożenie wystąpienia niewydolności krążenia w przebiegu wstrząsu septycznego.

– Rozwój zakażenia bakteryjnego jest nieprzewidywalny i wymyka się wszelkim schematom – nigdy nie wiadomo jak proces chorobowy będzie przebiegał; co więcej, nigdy nie ma gwarancji, że mimo odpowiednio szybko włączonego leczenia, prawidłowych procedur i nawet hospitalizacji w oddziale Intensywnej Terapii nie wystąpią powikłania. Przy infekcjach pneumokokowych zdarza się to niestety często – nawet po podaniu właściwych leków, 10 – 20% dzieci może umrzeć, a 60% może wystąpić trwałe uszkodzenie: upośledzenie wzroku, słuchu, wodogłowie, lekooporną padaczkę, niedowłady i/lub porażenia kończyn, niedorozwój psychiczny i fizyczny. Są dzieci, które wychodzą z neuroinfekcji, ale to nie jest choroba, która mija nie pozostawiając śladu – powikłania mogą być odroczone, mogą rozwinąć się po kilku miesiącach, a nawet latach – kontynuuje dr Patrzałek.

– Na Oddziale Dziecięcym Wojewódzkiego Szpitala w Tarnobrzegu rocznie hospitalizowanych jest 1500 dzieci. Około 50% z nich to dzieci z chorobami układu oddechowego. Dominującym schorzeniem są zapalenia dolnych dróg oddechowych pod postacią zapalenia oskrzeli i płuc, często przebiegające z niewydolnością oddechową. Najcięższy i długotrwały przebieg zapaleń płuc obserwujemy u niemowląt i małych dzieci do lat 3. Czynnikiem etiologicznym wywołującym zapalenia płuc są wirusy i bakterie. Wśród bakterii jedną z głównych przyczyn jest etiologia pneumokokowa. Stanowi on około 20- 30% wszystkich bakjtreryjnych przyczyn hospitalizacji z powodu zapalenia płuc. Średni okres hospitalizacji wynosi ok. 7-10 dni, koszt takiej hospitalizacji to kwota ok 3 500- 4 000 zł. Pełne szczepienie p/ pneumokokom – 4 dawki to koszt ok. 1100 zł. Porównanie tych dwóch cyfr daje nam odpowiedź co jest ważniejsze i bardziej ekonomiczne – profilaktyka czy leczenie? Efekt finansowy jest bardzo ważny, ale ważniejszy jest efekt terapeutyczny, emocjonalny, psychiczny – dodaje lek. med. Ewa Wilk, Ordynator Oddziału Pediatrycznego Wojewódzkiego Szpitala im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu.

– Każdy pobyt w szpitalu to stres, ból i taruma dla każdego dziecka i jego rodziców oraz obawa o prawidłowy powrót do zdrowia i uniknięcie powikłań. Szczepienie p/ pneumokokom w znacznym stopniu zmniejsza zachorowalność na zapalenia płuc i potrzebę hospitalizacji. Wszystkie powyższe aspekty przemawiają za wprowadzeniem bezpłatnego szczepienia p/pneumokokom. Poprawi to stan zdrowia najmłodszych dzieci i ich rodzin. Inwestując w zdrowie naszych dzieci inwestujemy w naszą przyszłość – kwituje Wilk.

WHO zaleca wprowadzenie powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom jako działanie priorytetowe we wszystkich krajach. W Unii Europejskiej prawie wszystkie kraje już to zrobiły. W Polsce niestety brak jest bezpłatnego dostępu do tych szczepień dla całej populacji najmłodszych, a więc najbardziej zagrożonych dzieci.

– Jesteśmy – jednym z ostatnich krajów, który nie szczepi przeciw pneumokokom. W sytuacji, gdy nie ma możliwości ich całkowitego finansowania z budżetu państwa, należy rozważyć możliwość pokrywania kosztów szczepienia z innych źródeł – Anna Dusza‐Ciechanowska, Ekspert Samorządowy – Dlatego tak ważne są działania realizowane przez lokalne samorządy, dlatego tak ważne są takie spotkania jak to! Chcemy, by także nasze polskie dzieci były zabezpieczone przed pneumokokami. Jeżeli jest taka możliwość, trzeba wziąć ochronę dzieci w swoje ręce i przeznaczyć środki na profilaktykę przeciwko tym groźnym bakteriom.
W ostatecznym rozrachunku to właśnie prewencja – także z ekonomicznego punktu widzenia – opłaca się najbardziej. Lepiej zapobiegać chorobom niż ponosić koszty leczenia i opieki nad ciężko chorymi dziećmi.

– Nie można liczyć na szczęście, że akurat mojego dziecka to nie dotknie. Nigdy nie wiemy, kiedy nasza pociecha zetknie się z agresywnym typem pneumokoka, ani kiedy bakteria – dotychczas przyczajona w nosie i gardle dziecka – zaatakuje. Po każdej infekcji wirusowej odporność dziecka spada, co ułatwia pneumokokom atak i wniknięcie do układu krwionośnego, czyli inwazji. W efekcie może dojść do ciężkich chorób pneumokokowych. Wyrażam nadzieję, że decyzja o zapewnieniu ochrony jak najszerszej grupie dzieci z całego województwa Podkarpackiego zostanie ostatecznie podjęta dla ich zdrowia – mówi Sabina Szafraniec, prezes Stowarzyszenia „Parasol dla Życia”, powołanego w celu Pomocy Rodzinom Dzieci Cierpiących Na Skutek Inwazyjnych Chorób Bakteryjnych, i mama Kuby, który w wieku 9 miesięcy zachorował na Inwazyjną Chorobę Pneumokokową i w wyniku której nie słyszy na jedno ucho.

– Zachęcamy lokalne samorządy do wdrażania dobrych programów zdrowotnych, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki szczepionkowej. Są efektywne, odpowiadają ważnej potrzebie zdrowotnej, są stosunkowo łatwe do przeprowadzenia i ewaluacji. Pokazują to również opinie Prezesa AOTM: zdecydowana większość programów szczepionkowych jest pozytywnie zaopiniowanych. Są to działania o udowodnionej skuteczności. Dają zarówno korzyści zdrowotne jak i ekonomiczne. Takie spotkania jak to dzisiejsze służą pokazaniu dobrych praktyk i wywołaniu dyskusji nad poprawą stanu zdrowia lokalnej społeczności – mówi Tomasz Jan Prycel, Market Access Audit.

W Kielcach, gdzie już dziewiąty rok (od 2006 r.) Urząd Miasta realizuje program bezpłatnych szczepień przeciwko pneumokokom dla dzieci do 2 r.ż. – najpierw szczepionką 7-walentną, a potem jej szerszym odpowiednikiem 13-walentną – zaobserwowano w tej grupie spadek liczby hospitalizacji z powodu zapaleń płuc o ok. 70 % . Dowodzi to skuteczności stosowanej szczepionki w redukcji pneumokokowego zapalenia płuc u dzieci, które jest obecnie najczęstszą przyczyną ich hospitalizacji.Kielecki program szczepień ujawnił także przewidywane zjawisko odporności środowiskowej. Na zaszczepieniu dzieci skorzystali także pośrednio dorośli, zwłaszcza osoby starsze (u których z wiekiem radykalnie spada odporność organizmu).Wśród osób powyżej 65 r.ż. liczba zachorowań na zapalenie płuc spadła o 50%: z ok. 2 tys. na 100 tys. w roku 2005, do ok. 1 tys. na 100 tys. w 2009 r.

– Szczepienia przeciwko pneumokokom spowodowały w Kielcach zmniejszenie się ilości szczepów opornych na antybiotyki z ok. 50% do 11%. Ma to bardzo istotny wpływ na wynik leczenia zakażeń pneumokokowych – mówi dr Marian Patrzałek.
Do tej pory w województwie lubelskim i świętokrzyskim szczepienia przeciwko pneumokokom w różnym zakresie były finansowane między innymi w: Lublinie, Puławach, Chełmie, Lubartowie, Łęcznej, Połańcu, Masłowie, Bogorii, Suchedniowie, gminie Sitkówka – Nowiny i Sandomierzu. – Mając na uwadze troskę o zdrowie najmłodszych mieszkańców Sandomierza, a także potwierdzone wiarygodnymi badaniami pozytywne skutki prowadzenia tego rodzaju szczepień, podjęliśmy decyzję o sfinansowaniu programu profilaktycznego, chroniącego dzieci przed zakażeniami ośrodkowego układu nerwowego wywołanymi, m.in. przez pneumokoki – mówi Marek Bronkowski, burmistrz Sandomierza.

Pod koniec lutego tego roku samorząd miasta Sandomierza zawarł umowy z pięcioma przychodniami zdrowia, działającymi na terenie miasta, gdzie wykonywane będą bezpłatne szczepienia. Z bezpłatnych szczepień mogą skorzystać wszystkie dzieci urodzone w roku 2015 i następnych latach (do 2018 – zgodnie z terminem obowiązywania programu). Warunkiem koniecznym jest zameldowanie tych dzieci na terenie Sandomierza.

Także Władze Tarnobrzega rozpatrują taką możliwość.

– Zapewnienie ochrony przed pneumokokami dzieciom z naszego regionu jest ważne z wielu powodów. Nie tylko ze względu na przypadki występowania infekcji, ale również ze względu na wysoki stopień bezrobocia i – sięgające 60% nosicielstwo pneumokoków w grupach przedszkolnych. Uważam, że dzieci powinny mieć zapewnioną maksymalną ochronę przed zakażeniami pneumokokowymi i będziemy się starali, aby jak największa grupa dzieci miała możliwość skorzystania z tego typu profilaktyki. Bardzo byśmy chcieli, aby dzieci
z naszego regionu miały zapewnioną ochronę przed groźnymi dla ich zdrowia bakteriami. Dołożymy wszelkich starań, aby w miarę możliwości jak najwięka grupa najmłodszych mieszkańców miała umożliwiony dostęp do tego typu szczepień – mówi Prezydent Tarnobrzega Grzegorza Kiełb.

– Decyzja o wprowadzeniu programu profilaktyki zakażeń pneumokokowych przyczyniłaby się do poprawy sytuacji epidemiologicznej w regionie. Dla mieszkańców byłaby to korzyść nie do przecenienia, nie tylko dla dzieci ale i osób dorosłych, gdyż mogłaby mieć wpływ na uratowanie zdrowia lub życia niejednego dziecka. Profilaktyka zdrowotna jest najbardziej opłacalną inwestycją –  podsumowuje Anna Dusza‐Ciechanowska.

info: organizator

foto&video: Piotr Morawski