Bazylika Katedralna w Sandomierzu będzie jeszcze piękniejsza

 

Rozpoczęte w lipcu 2018 roku prace konserwatorskie w Bazylice Katedralnej w Sandomierzu znajdują się na zaawansowanym etapie realizacji. Zostaną zakończone zgodnie z harmonogramem – w grudniu 2019 roku. Zakres działań został poszerzony o dodatkowe prace: renowację 12 okien witrażowych. Ponadto parafia ze środków własnych przeprowadza uzupełnienie rynien na zewnątrz katedry i konserwację XV-wiecznej figury Matki Boskiej Bolesnej.

Kluczowe działania realizowane w ramach projektu „Konserwacja wnętrz korpusu nawowego perły wczesnogotyckiej architektury sakralnej – Bazyliki Katedralnej w Sandomierzu” mają na celu zabezpieczenie dekoracji malarskich oraz elementów kamiennych na sklepieniu nawy głównej i naw bocznych bazyliki. Konserwacji poddawane są dekoracje malarskie autorstwa krakowskiego artysty Jana Bukowskiego (1935-39) zdobiące sklepienie i ściany naw bocznych. Freski straciły swój dawny blask na skutek działania niekorzystnych warunków atmosferycznych, widoczne były także ubytki spowodowane ostrzałem z okresu II wojny światowej. Poza elementami malarstwa równolegle blask odzyskują kamienne żebra, łuki i filary.

Fragment sklepienia po pracach konserwatorskich

W dniu 4 września przedstawiciele projektu spotkali się z mediami, aby zaprezentować postęp realizowanych prac. Wykonanych zostało już 80% działań zaplanowanych w ramach kontraktu głównego – poinformował Pan Roland Róg, kierownik prac konserwatorskich i wykonawca generalny.
Wierni i turyści mogą podziwiać freski na sklepieniu w nawie głównej oraz nawie północnej – w tej części Bazyliki prace zostały zakończone. Skomplikowany system rusztowań, na których pracuje zespół konserwatorski przeniesiony został do nawy południowej. Kolejne planowane prace będą dotyczyły otoczenia wejścia głównego od wewnątrz Katedry oraz konserwacji dolnych części filarów w nawie głównej kościoła.

System rusztowań i prace konserwatorskie w nawie południowej katedry

Jednocześnie zidentyfikowano jeden z kluczowych czynników niszczących warstwy malarskie we wnętrzu bazyliki. To woda i wilgoć, która powodowała liczne szkody w efekcie braku części rynien na zewnątrz budynku oraz nieszczelności w oknach witrażowych. W marcu tego roku rozpoczęła się renowacja 12 witraży, zaprojektowanych przez Jana Bukowskiego a zrealizowanych w 1938 roku w Krakowskim Zakładzie Witrażów S. G. Żeleński. Konserwacja kompleksowa obejmuje demontaż witraży, rozołowienie kwater i ich ponowne przeołowienie w zniszczonych miejscach. Następnie oczyszczenie szkieł detergentami, klejenie pękniętych elementów szklanych lub ich wymianę w przypadku poważnych defektów. Aktualnie zakończono już prace przy 8 oknach witrażowych, 3 są zdemontowane i znajdują się w pracowni konserwatorskiej. Wkrótce wrócą na swoje miejsce, gdzie znakomicie podkreślają lekkość i misterność konstrukcji sklepienia gotyckiej katedry.

Prace konserwatorskie w obszarze kamienia i malarstwa prowadzone w katedrze

Równolegle pracom konserwatorskim towarzyszy dokumentacja historyczna, która powstaje we współpracy z autorytetami naukowymi z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, jak również specjalistami ze środowiska sandomierskiego. Całość opracowania przekazana zostanie wraz z zakończeniem prac konserwatorskich w grudniu bieżącego roku. Prace dokumentacyjne mają szczególną wartość dla kolejnych pokoleń – są informacją o zrealizowanych działaniach konserwatorskich i wskazówką, jakie prace realizować w przyszłości. Podczas spotkania z mediami ks. Andrzej Rusak (diecezjalny konserwator zabytków) zaprezentował dokumenty o ustanowienie odszkodowania wojennego – opis zniszczeń katedry dokonanych w 1945 roku. Tego typu zapiski mają szczególną wartość dla datowania zniszczeń oraz stanowią cenne źródło informacji dla specjalistów.

Ksiądz Andrzej Rusak prezentuje dokumentację zniszczeń kościoła z 1945 roku

Prace realizowane w ramach projektu zostały poszerzone o dodatkowe inicjatywy parafii. Ze względu na destrukcyjną działalność wody podjęliśmy decyzję o uzupełnieniu rynien i spustów na zewnątrz kościoła. Prace te są aktualnie realizowane i finansowane w pełni ze środków własnych parafii – podobnie jak konserwacja rzeźby Matki Boskiej Bolesnej z pierwszej połowy XV wieku – mówi ksiądz proboszcz Zygmunt Gil.

Ksiądz proboszcz Zygmunt Gil – o dodatkowych pracach konserwatorskich finansowanych przez parafię

Z figurą Matki Boskiej Bolesnej wiąże się pewna ciekawostka – niepozorna wiekowa figura zajmowała skromne miejsce w kruchcie północnej kościoła. Najprawdopodobniej w pierwotnym układzie była znacznie bardziej wyeksponowana. Rzeźba wykonana z drewna posiada wydrążony środek – w efekcie jest bardzo lekka. Jedna z hipotez zakłada, że była podwieszona na łuku tęczowym pod sklepieniem katedry – tworząc wraz z figurą św. Jana Ewangelisty i krucyfiksem grupę Ukrzyżowania. Aktualnie rzeźba znajduje się w pracowni konserwatorskiej w Rzeszowie – przeprowadzone wstępne datowanie figury potwierdza jej średniowieczne pochodzenie.

Jak podkreślił ksiądz proboszcz Zygmunt Gil w przyszłości będą prowadzone dalsze prace konserwatorskie w katedrze. W bieżącym roku parafia planuje napisać projekt o dofinansowanie odnowy 2 obrazów z cyklu Karola de Prevot. Łącznie w boazerii naw bocznych znajduje się 12 barokowych obrazów tego autora – kalendarz „Martyrologium Romanum” (1708-1737). Płótna przedstawiają męczeństwa pierwszych chrześcijan. Obrazy opisane są po łacinie nazwami kolejnych miesięcy: styczeń, luty, marzec…W najbliższej perspektywie planowana jest konserwacja obrazów opisanych jako October, November (październik, listopad). Prac renowacyjnych wymaga również oprawa obrazów w formie drewnianej boazerii oraz posadzka kościoła. Na działania renowacyjno-konserwatorskie czekają też barokowe organy Andrzeja Nitrowskiego z Gdańska. Realizacja powyższych prac będzie wymagała pozyskania dodatkowych funduszy. Jak wspomniał pan Grzegorz Orawiec (prezes Ośrodka Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości w Sandomierzu) już teraz warto planować projekty na kolejną perspektywę finansowania unijnego 2021-2027. Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości w Sandomierzu wspiera aktualnie realizowany projekt prac konserwatorskich w zakresie obsługi formalnej – zamówień publicznych, promocji, wskaźników projektu i jego trwałości.

Freski Jana Bukowskiego w nawie północnej po zakończonych pracach konserwatorskich

Kolejne spotkanie z mediami oraz środowiskiem naukowym zaplanowano na grudzień 2019 – będzie ono okazją do dyskusji, prezentacji całości zrealizowanych prac konserwatorskich oraz podsumowania projektu.

Katedra w Sandomierzu to jeden z najstarszych obiektów architektury sakralnej w Polsce – powstały z fundacji króla Kazimierza Wielkiego korpus nawowy datuje się na 1361 rok. Powstały wówczas trzy nawy dobudowane do wczesnogotyckiej bryły dzisiejszego prezbiterium. Nazywana jest Matką Kościołów Diecezji Sandomierskiej zarówno ze względu na jej symbolikę religijną, jak i niekwestionowaną wartość historyczną i kulturową.
Prowadzone obecnie prace konserwatorskie w sandomierskiej katedrze są realizacją projektu, z którym wystąpiła parafia katedralna: „Konserwacja wnętrz perły wczesnogotyckiej architektury sakralnej – Bazyliki katedralnej w Sandomierzu – etap II” dofinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wkład własny parafii katedralnej w całość projektu pochodzi z prywatnych ofiar księży Diecezji Sandomierskiej.

Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Postaw mi kawę na buycoffee.to
0
Would love your thoughts, please comment.x
Skip to content